Türk-İslam kültürünün bir parçası olarak onun gelişimi ile ilerleme, durgunluk ile tenezzül eden Azerbaycan, Türkiye, Türkistan 19. yüzyıldan itibaren ikili kültürün (Türk-İslam ve Batı-Hıristiyanlık) etkisi altında gelişmeye yüz koydu. Anahtar kelimeler: Batlılaşma, Türk felsefesi, 19-20. Yüzyıllar Batı felsefesi, mühafizekarlar, Modernistler, İslâmlaşmak, Türkleşmek