Avrupa Birliği’nde Çevresel Kamuoyu ve Çevre Eğitimi

Yüzyılımızın neredeyse sonuna gelmişken, çevre -şimdiye dek ihmal edilen ortağımız- hakkını savunmak için sesini yükseltmektedir. Ne şimdi ne de gelecekte, insanoğlu ve çevresi arasındaki ilişki artık göz ardı edilemeyecektir. Zira gezegenimizin geleceğine ilişkin sorunlar her birimiz ve hepimizin refahını yakından ilgilendirmektedir.

Çevre eğitiminin bizlere nasıl yaşayacağımız ve tam bir çevre bilinciyle nasıl hareket edeceğimizi öğretmesi gerekmektedir. Çevre ve toplum her ne kadar fonksiyon alanlarına zarar veren saldırılara maruz kalıyor olsalar da, bunlar bizi aşırı bir kötümserliğe itmemelidir. Zira bilim ve teknoloji tüm problemleri çözmede bize hem en büyük yardımcı kuvvet olmakta hem de hareketlerimize yön vermektedir.

İşte bu, tüm AB üyesi ülkelerde ve hepsinin eğitim sistemlerinde geliştirilen çevre eğitiminin amacını oluşturmaktadır. Bunun ortak amacı, insanları sorumluluğu paylaşmak için eğitmek ve karar-alma sürecinde ve harekette bulunurken yol göstermektir. Bunun metodu ise, bizlere nasıl öğretmemiz gerektiğini öğretecek, birçok farklı disiplin arasında diyaloğa dayalı özel bir metottur. Nihai amaç da, sürdürülebilir kalkınmaya destek olacak olan çevreye karşı olumlu bir tutum takınmak için kamuoyu bilincinin oluşturulmasıdır.

Her yaş grubu için ve her seviyedeki resmi yahut gayri-resmi eğitim programları esnasında, bir çevre eğitimi verilmesi ihtiyacı her yerde hissedilmektedir. Öte yandan, tüm ülkelerde karşı karşıya kalınan zorluklar aynı şekilde algılanmakta; kaynakların korunması ve bakılması, yaşam kalitesi, tüketicinin korunması ve sağlık, tüm tehlikeler paylaşılmaktadır. Zira konu hava, su yahut toprak kirliliğine geldiğinde milliyetçilik vs. kalmamaktadır. Çevre eğitimi, bugünün hareketlerini tam anlamıyla yarının sonuçlarına bağlar. Bu şekilde, bir tür süreklilik duygusu da sağlar. Ayrıca ulusal topluluklar arasında bir birine bağlılık için çağrıda bulunduğu gibi bir dayanışma ihtiyacını da ifade eder. Bununla Avrupa boyutu kavramı daha da somutlaştığından, hem Avrupa’da hem de dünyadaki tüm genç insanlar kendi şehirleri, nehirleri, kıyıları ve ormanlarından bahsederken ortak bir dilden konuşma şansına sahip olacaktr.1

İleride de görüleceği gibi, Avrupa Birliği tarafından önerilmekte olan çevre eğitiminin amaçları, üye ülkeler tarafından belirtilmiş olan amaçlar ile aynıdır. AB’nin çevre eğitimi konusundaki eylemlerinin kurumsal çerçevesini çizen 24 Mayıs 1988 tarihli kararda2, bu eğitimin amacı, “bu alandaki problemler ve bunların çözümleri konusunda kamu bilincinin oluşturulması ve buna ek olarak, bireylerin çevre korunmasına bilgili ve aktif bir şekilde katılması ile doğal kaynakların ihtiyatlı ve akılcı bir şekilde kullanılması için esaslar getirilmesi“ olarak belirtilmiştir. Bu nihai hedefin tutturulması için, çevre eğitiminde öncelikle aşağıda belirtilmiş olan şu temel prensipler yol gösterici olmalıdır;

• Çevre insanoğlunun ortak bir hazinesidir,
• İnsan sağlığının korunmasına ve ekolojik dengenin sağlanmasına katkıda bulunulması için çevre kalitesinin korunması, sürdürülmesi ve geliştirilmesine yönelik ortak bir görev mevcuttur,
• Doğal kaynakların ihtiyatlı ve akılcı kullanılmasına ihtiyaç vardır,
• Her bir bireyin, özellikle bir tüketici olarak, çevre korunmasına ne şekilde katkıda bulunabileceği belirlenmelidir.

1 Haziran 1992’deki Avrupa Konseyi Eğitim Bakanları toplantısı sonrasında kabul edilen sonuçlar da, söz konusu kararı tekrar gündeme getirmiş ve çevre eğitiminin her seviyedeki eğitim sistemine dâhil edilmesi gerekliliğinin altını çizmiştir.

1993 yılında Komisyon tarafından teklif edilen Beşinci Eylem Programında “Toplumun genelinde çevre bilinci artmış olsa da halkın hala gerekli bilgiye sahip olmadığına“ dikkat çekilmiş ve bu nedenle “eğitimin çevre bilincinin gelişmesindeki öneminin göz ardı edilmemesi ve bir an evvel, ilkokul seviyesinden başlayarak tüm eğitim müfredatına bu konunun dâhil edilmesi gerekliliği“ vurgulanmıştır3.

Verilen bu mesaj daha açık olamazdı. Gerçekten de Topluluk düzeyindeki çevre eğitiminin başlıca önceliklerinden birini bilgilenmenin arttırılması ve tecrübe alışverişinin sağlanması oluşturmaktadır. Maastricht Anlaşması’nda da bu görüş benimsenmiş, Avrupa Birliği’nce gerçekleştirilecek eylemlerin amacının “Üye ülkelerin eğitim sistemlerinde ortak olan hususlara ilişkin olan tecrübe ve bilgi alışverişinin geliştirilmesi“ olduğu ifade edilmiştir. (126. md.,prg.2) Çevre eğitimi de kuşkusuz bu “ortak hususlar“ arasında yer almaktadır4.

İlerleyen bölümlerde Avrupa Birliği’nin bu konuda yapmış olduğu tüm çalışmalara ayrıntılı olarak yer verilecektir.


KİTABIN KÜNYESİ

ARKA KAPAK YAZISI

Bu kitap, felsefesi ve yaklaşımları ile geleceğe yapılmış bir yürüyüş, bizlere yöneltilmiş bir açıklama, bir istek niteliği taşımaktadır. Çünkü çevresel kamuoyu bilinci ve çevre eğitimi ulus olarak gereksinimi en çok duyduğumuz, en çok yatırım yapmak zorunda olup da en çok ihmal ettiğimiz, üzerine eğilmemiz gereken en acil konulardan biridir. Dr. Bezirci'nin bu hukuk, kültür ve çevre alanlarını kapsayan disiplinlerarası çalışması sadece boşluk doldurmakla, hatta yol göstermekle kalmıyor, aynı zamanda okuyanlarda da bilinçlenmenin ilk hamlelerini yapma hevesini uyandırıyor.


TASAM Yayınlarının “Avrupa Birliği’nde Çevresel Kamuoyu Bilinci Ve Çevre Eğitimi“ isimli kitabından alınmıştır.

kitap için Tıklayınız | e-kitap için Tıklayınız