VİZYON BELGESİ ( TASLAK )
TÜRKİYE - AFRİKA BOYNUZU STRATEJİK DİYALOĞU
“Düşünce Diplomasisi: Yeni Dünya Yeni Ufuklar“
( Türkiye - Afrika Boynuzu [Etiyopya, Somali, Eritre, Cibuti] )
“Stratejik Diyalog“; tarafların orta ve uzun vadeli stratejik vizyonlarına hizmet edecek ikili veya çok taraflı diplomatik ilişkiler bütünü olarak tanımlanabilir. Türkiye ve Afrika arasında, özellikle son 20 yıllık süreçte, uluslararası düzeyde akademik çevrelerin gündeminde önemli yer teşkil eden ve aktif diplomatik niteliği öne çıkan gelişmeler bu tanımın mahiyetine uygun kapasite inşasını mümkün kılacak bir aşamaya erişme eğilimindedir.
Bu durum, bir yönüyle Türkiye’nin dış politikada değişikliğe giderek önce Afrika’ya Açılım Eylem Planı (1998) daha sonra Afrika Yılı (2005) ilanı ve takip eden çok kademeli ve çok yönlü girişimlerden; diğer yönüyle uluslararası siyasi dengelerin, Afrika’nın belli ölçüde ve bütün olumsuzluklara rağmen, kendi insan kaynağı enerjisinden dışa-dönük bir iç-dinamik oluşturmasına imkan sağlayacak farklı bir yöne evrilmiş olmasından kaynaklanmaktadır. Yeni bir dönemin başlangıç aşaması niteliğindeki bu sürecin etkilerini Türkiye - Afrika Boynuzu bölgesi ilişkilerinde de gözlemlemek mümkündür.
Türkiye; 84 milyonluk nüfusu, gelişerek büyüyen ekonomisi ve Afro-Avrasya ana kıtası ortasındaki jeostratejik konumu ile öne çıkmaktadır. Avrupa, Karadeniz, Kafkaslar, Asya, Orta Doğu ve Afrika ülkeleri ile arasındaki tarihî, siyasi ve kültürel bağları, Birleşmiş Milletler başta olmak üzere uluslararası alanda yükselen aktivitesi, NATO, AGIT ve CICA gibi örgütlerin önemli üyelerinden olması ve son dönemde geliştirdiği aktif dış politikası ile küresel platformda önemi gittikçe artan bir aktör hâline gelmiştir.
Tarih boyunca, pek çok etkili güç, Etiyopya, Somali, Eritre ve Cibuti’den oluşan ve fakat özellikle Sudan, Güney Sudan, Kenya ve Uganda gibi ülkelere; Nil Havzası, Arap Yarımadası, Aden Körfezi ve Hint Okyanusu gibi coğrafyalara komşuluğundan bağımsız düşünülmesi de pek mümkün olmayan Afrika Boynuzu bölgesinin stratejik konumu ve öneminin farkındalığıyla siyasi, iktisadi ve hatta askerî açıdan Bölge’de varlık gösterme eğiliminde olmuşlardır. Nitekim, belli dönemlerde, Afrika Boynuzu bölgesi bu eğilimden kaynaklanan uluslararası güç rekabetinin istikrarsızlaştırıcı sonuçlarıyla karşı karşıya kalmıştır. Bölge halen bu güçlerin ilgi odağı olmayı sürdürmektedir.
Ülkelerin büyüme hedeflerine ve küresel ekonomik ilişkilere bağlı olarak karşılıklı bağımlılık ilişkilerinin dünya çapında giderek derinleştiği günümüzde, ilişkilerin çok boyutlu geliştirilmesi; enerji güvenliğinin sağlanması; yasadışı ticaret ve türevlerinin önlenmesi; artan terörist faaliyetlere karşı mücadele zorunluluk arz etmektedir. İstikrar, barış ve güvenliğin ekonomik, sosyal ve siyasi etkileşimle bağlı bulunduğu Afrika Boynuzu bölgesinde, barış ve güvenliği tehdit eden gelişmelerin önüne geçilmesi hem Bölge ülkeleri hem de Bölge’ye yönelik bölgesel, kıtasal ve uluslararası örgütler için başlıca görev hâline gelmiştir.
Bu süreçte, Türkiye ve Afrika Boynuzu ülkeleri kritik öneme sahip uzun vadeli çıkarların sürdürülebilirliği ve kapasite inşası açısından etkili bir stratejik işbirliği geliştirebilir. Bu noktada olaylara siyasi, ekonomik, diplomatik ve jeostratejik açıdan daha geniş bir perspektif ile bakma ihtiyacı vardır.
Bölgesel meselelerin çözümünde Türkiye ve Bölge ülkelerinin stratejik işbirliğine önemle ihtiyaç duyulmaktadır. Bölge çapında siyasi, ekonomik ve toplumsal dayanışmanın güçlendirilerek ilgili alanlardaki işbirliğinin Bölge ülkelerinin tümünde istikrar, kalkınma ve barışın tesisine hizmet edecek şekilde genişletilmesi ve derinleştirilmesi büyük önem arz etmektedir.
Türkiye’nin gerek stratejik ortaklık gerek gözlemci statüsüyle çalışmalarına katkıda bulunduğu Afrika Birliği ve Doğu Afrika Topluluğu gibi örgütlerin de amaçları arasında yer alan bu hususların stratejik diyalog ve karşılıklı kapasite inşasında özenle değerlendirilmesi gerekir.
Çok boyutlu şekillenen dünya güç sistematiği içerisinde Türkiye - Afrika Boynuzu Ülkeleri ilişkilerinin ideal bir noktaya taşınabilmesi için, yalnızca siyasi ve stratejik temelli değil, her parametrede karşılıklı derinlik oluşturacak bir yapıya doğru yönelinmesi gerekir. Tarih; Türkiye ve Bölge’ye karşılıklı bağımlılığı derinleştirecek stratejik fırsatlar sunmaktadır.
Bu kapsamda çeşitli sektörlerden temsilcileri, Türkiye - Afrika Boynuzu arasındaki ilişkilerin stratejik boyutunu ön plana alan bir yaklaşımla; yapılacak ikili ve çok taraflı çalışmalarla Türkiye - Afrika Boynuzu Stratejik Diyaloğu önemli bir işlev görecektir.
Diyaloğun hedefleri şunlardır:
- Türkiye ve Bölge’den uzmanlarca hazırlanan akademik çalışmalar üzerinden, Bölge’nin içinde bulunduğu durumu tüm yönleriyle ortaya koymak.
- Çözüm üretimine katkı sağlamak üzere, karşılıklı uzman, akademisyen ve düşünce kuruluşlarına; Bölge’ye, bölgesel ilişkilere ve Bölge’nin karşı karşıya bulunduğu sorunlara ilişkin bilgi aktarmak.
- Karşılıklı karar mekanizmalarına Bölge’nin stratejik konumu hakkında hatırlatmalarda bulunmak ve ikili - çok taraflı politikalar önermek.
- Türkiye’nin, ülkeler bazında altyapı gelişimi ve kaynakların değerlendirilmesi konusunda desteğe ihtiyacı olan Bölge’de, karşılıklı yararı gözeten güçlü yatırımlar yapmasına ve Bölge ülkeleri ile karşılıklı güçlü ekonomik ilişkiler geliştirmesine katkı sağlamak.
TÜRKİYE - AFRİKA BOYNUZU STRATEJİK DİYALOĞU
“Düşünce Diplomasisi: Yeni Dünya Yeni Ufuklar“
( Türkiye - Afrika Boynuzu [Etiyopya, Somali, Eritre, Cibuti] )
“Stratejik Diyalog“; tarafların orta ve uzun vadeli stratejik vizyonlarına hizmet edecek ikili veya çok taraflı diplomatik ilişkiler bütünü olarak tanımlanabilir. Türkiye ve Afrika arasında, özellikle son 20 yıllık süreçte, uluslararası düzeyde akademik çevrelerin gündeminde önemli yer teşkil eden ve aktif diplomatik niteliği öne çıkan gelişmeler bu tanımın mahiyetine uygun kapasite inşasını mümkün kılacak bir aşamaya erişme eğilimindedir.
Bu durum, bir yönüyle Türkiye’nin dış politikada değişikliğe giderek önce Afrika’ya Açılım Eylem Planı (1998) daha sonra Afrika Yılı (2005) ilanı ve takip eden çok kademeli ve çok yönlü girişimlerden; diğer yönüyle uluslararası siyasi dengelerin, Afrika’nın belli ölçüde ve bütün olumsuzluklara rağmen, kendi insan kaynağı enerjisinden dışa-dönük bir iç-dinamik oluşturmasına imkan sağlayacak farklı bir yöne evrilmiş olmasından kaynaklanmaktadır. Yeni bir dönemin başlangıç aşaması niteliğindeki bu sürecin etkilerini Türkiye - Afrika Boynuzu bölgesi ilişkilerinde de gözlemlemek mümkündür.
Türkiye; 84 milyonluk nüfusu, gelişerek büyüyen ekonomisi ve Afro-Avrasya ana kıtası ortasındaki jeostratejik konumu ile öne çıkmaktadır. Avrupa, Karadeniz, Kafkaslar, Asya, Orta Doğu ve Afrika ülkeleri ile arasındaki tarihî, siyasi ve kültürel bağları, Birleşmiş Milletler başta olmak üzere uluslararası alanda yükselen aktivitesi, NATO, AGIT ve CICA gibi örgütlerin önemli üyelerinden olması ve son dönemde geliştirdiği aktif dış politikası ile küresel platformda önemi gittikçe artan bir aktör hâline gelmiştir.
Tarih boyunca, pek çok etkili güç, Etiyopya, Somali, Eritre ve Cibuti’den oluşan ve fakat özellikle Sudan, Güney Sudan, Kenya ve Uganda gibi ülkelere; Nil Havzası, Arap Yarımadası, Aden Körfezi ve Hint Okyanusu gibi coğrafyalara komşuluğundan bağımsız düşünülmesi de pek mümkün olmayan Afrika Boynuzu bölgesinin stratejik konumu ve öneminin farkındalığıyla siyasi, iktisadi ve hatta askerî açıdan Bölge’de varlık gösterme eğiliminde olmuşlardır. Nitekim, belli dönemlerde, Afrika Boynuzu bölgesi bu eğilimden kaynaklanan uluslararası güç rekabetinin istikrarsızlaştırıcı sonuçlarıyla karşı karşıya kalmıştır. Bölge halen bu güçlerin ilgi odağı olmayı sürdürmektedir.
Ülkelerin büyüme hedeflerine ve küresel ekonomik ilişkilere bağlı olarak karşılıklı bağımlılık ilişkilerinin dünya çapında giderek derinleştiği günümüzde, ilişkilerin çok boyutlu geliştirilmesi; enerji güvenliğinin sağlanması; yasadışı ticaret ve türevlerinin önlenmesi; artan terörist faaliyetlere karşı mücadele zorunluluk arz etmektedir. İstikrar, barış ve güvenliğin ekonomik, sosyal ve siyasi etkileşimle bağlı bulunduğu Afrika Boynuzu bölgesinde, barış ve güvenliği tehdit eden gelişmelerin önüne geçilmesi hem Bölge ülkeleri hem de Bölge’ye yönelik bölgesel, kıtasal ve uluslararası örgütler için başlıca görev hâline gelmiştir.
Bu süreçte, Türkiye ve Afrika Boynuzu ülkeleri kritik öneme sahip uzun vadeli çıkarların sürdürülebilirliği ve kapasite inşası açısından etkili bir stratejik işbirliği geliştirebilir. Bu noktada olaylara siyasi, ekonomik, diplomatik ve jeostratejik açıdan daha geniş bir perspektif ile bakma ihtiyacı vardır.
Bölgesel meselelerin çözümünde Türkiye ve Bölge ülkelerinin stratejik işbirliğine önemle ihtiyaç duyulmaktadır. Bölge çapında siyasi, ekonomik ve toplumsal dayanışmanın güçlendirilerek ilgili alanlardaki işbirliğinin Bölge ülkelerinin tümünde istikrar, kalkınma ve barışın tesisine hizmet edecek şekilde genişletilmesi ve derinleştirilmesi büyük önem arz etmektedir.
Türkiye’nin gerek stratejik ortaklık gerek gözlemci statüsüyle çalışmalarına katkıda bulunduğu Afrika Birliği ve Doğu Afrika Topluluğu gibi örgütlerin de amaçları arasında yer alan bu hususların stratejik diyalog ve karşılıklı kapasite inşasında özenle değerlendirilmesi gerekir.
Çok boyutlu şekillenen dünya güç sistematiği içerisinde Türkiye - Afrika Boynuzu Ülkeleri ilişkilerinin ideal bir noktaya taşınabilmesi için, yalnızca siyasi ve stratejik temelli değil, her parametrede karşılıklı derinlik oluşturacak bir yapıya doğru yönelinmesi gerekir. Tarih; Türkiye ve Bölge’ye karşılıklı bağımlılığı derinleştirecek stratejik fırsatlar sunmaktadır.
Bu kapsamda çeşitli sektörlerden temsilcileri, Türkiye - Afrika Boynuzu arasındaki ilişkilerin stratejik boyutunu ön plana alan bir yaklaşımla; yapılacak ikili ve çok taraflı çalışmalarla Türkiye - Afrika Boynuzu Stratejik Diyaloğu önemli bir işlev görecektir.
Diyaloğun hedefleri şunlardır:
- Türkiye ve Bölge’den uzmanlarca hazırlanan akademik çalışmalar üzerinden, Bölge’nin içinde bulunduğu durumu tüm yönleriyle ortaya koymak.
- Çözüm üretimine katkı sağlamak üzere, karşılıklı uzman, akademisyen ve düşünce kuruluşlarına; Bölge’ye, bölgesel ilişkilere ve Bölge’nin karşı karşıya bulunduğu sorunlara ilişkin bilgi aktarmak.
- Karşılıklı karar mekanizmalarına Bölge’nin stratejik konumu hakkında hatırlatmalarda bulunmak ve ikili - çok taraflı politikalar önermek.
- Türkiye’nin, ülkeler bazında altyapı gelişimi ve kaynakların değerlendirilmesi konusunda desteğe ihtiyacı olan Bölge’de, karşılıklı yararı gözeten güçlü yatırımlar yapmasına ve Bölge ülkeleri ile karşılıklı güçlü ekonomik ilişkiler geliştirmesine katkı sağlamak.
Ana Tema
Düşünce Diplomasisi: Yeni Dünya Yeni Ufuklar
Temel Alanlar
Etiyopya - Türkiye
Somali - Türkiye
Eritre - Türkiye
Cibuti - Türkiye
Stratejik Etkileşim Alanları
Sudan
Güney Sudan
Kenya
Uganda
Nil Havzası
Arap Yarımadası
Aden Körfezi
Hint Okyanusu
Öncelikli Sektörler
Kamu Diplomasisi, Eğitim ve Dil
Kültür ve Turizm
İnşaat, Müteahhitlik ve Altyapı
Sağlık ve Sağlık Turizmi
Enerji, Petrokimya ve Yatırımlar
Lojistik, Ulaştırma ve Haberleşme
Bankacılık ve Finans (Stratejik Yatırım Fonu)
Ekonomi, Tarım ve Ticaret
Medya ve İletişim
Bilim ve Teknoloji
Marka Şehirler ve Çevre
Savunma ve Uzay Sanayii
ÇALIŞMA VE ETKİNLİKLER (TASLAK)
Yöntem
Tümevarım, Katılımcılık ve Ekonomik Derinleşme
Türkiye - Afrika Boynuzu Akil Kişiler Kurulu Toplantıları/Çalışmaları
Kapasite ve Ekosistem Envanteri Oluşturulması
Araştırma Projeleri ve Raporlarının Hazırlanması
Pro-aktif Politika Önerileri Geliştirilmesi
Yuvarlak Masa Toplantıları/Çalıştayları
Çok Taraflı Çalıştaylar/Çalışmalar
Sektör Çalıştayları/Etkinlikleri
Uygulamalı İnteraktif Modellemeler
Stratejik Raporlar
Sektör çalışmalarının, tarafların karar alıcıları, özel sektörü, medyası ve kamuoyu için stratejik raporlar olarak yayımlanması. Literatür ve hafıza desteği sağlanması.
Medya Konferansları
Diğer Akademik Çalışmalar
Stratejik Rapor, Kitap, Makale, Tez vb. Akademik Çalışmalar
Etkinlik Sayfası
Etkinlik detayları ve vizyon belgesine alttaki linkten ulaşılabilir:
https://tasam.org/tr-TR/Etkinlik/16244/turkiye_-_afrika_boynuzu_stratejik_diyalogu
_jpeg_674fc3b2-f844-4a45-ba8b-dd7980a15fce.jpeg "Afrika 2063 Ağı İstişare Toplantısı 2")
