Frankofoni (Fransızca Konuşan Ülkeler Topluluğu) Türk Dünyası İçin Bir Model Olabilir Mi?

Makale

Yerküre üzerinde çeşitli uluslararası dil bölgeleri/toplulukları mevcuttur. Bunlardan en önemlileri hepimizin bildiği üzere Fransızca, İngilizce, Portekizce, İspanyolca ve Arapça konuşan ülkeler topluluklarıdır. Bu çalışmada Türkçenin de bu önemli dil bölgeleri arasında girmesi için ne yapması gerektiği ve bu hususta Fransızca Konuşan Ülkeler Topluluğu’ndan örnek alabileceğimiz hususlar olup olmadığına değinilecektir. ...

Prof. Dr. Hayati AKTAŞ
Karadeniz Teknik Üniversitesi İİBF

Cemil Doğaç İPEK
Atatürk Üniversitesi

Yerküre üzerinde çeşitli uluslararası dil bölgeleri/toplulukları mevcuttur. Bunlardan en önemlileri hepimizin bildiği üzere Fransızca, İngilizce, Portekizce, İspanyolca ve Arapça konuşan ülkeler topluluklarıdır. Bu çalışmada Türkçenin de bu önemli dil bölgeleri arasında girmesi için ne yapması gerektiği ve bu hususta Fransızca Konuşan Ülkeler Topluluğu’ndan örnek alabileceğimiz hususlar olup olmadığına değinilecektir.

Bu topluluğun temelleri 1970 yılında atılmıştır. Şu anda 19’u gözlemci olmak üzere 75 ülkeden oluşmaktadır. Bu anlamda bakıldığında oldukça etkili olması beklenen bir topluluk nitekim BM’ye üye ülkelerin 3’te 1’i bu topluluğun üyesidir. Topluluğun üyesi olan ülkelerin nüfusu yaklaşık olarak 890 milyona ulaşırken dünya üzerinde Fransızca konuşan kişi sayısı 220 milyon civarındadır. Özellikle belirtmek gerekir ki Topluluk kurumsal olarak gerek Konsey’i gerekse de Genel Sekreterliği ile oldukça iyi bir yapılanma göstermektedir. Şu anda Genel Sekreterliği’ni Senegal’in eski Cumhurbaşkanı Abdou Diouf yapmaktadır.

Topluluğun ve Fransızcanın önemini vurgulamak için birkaç istatistik vermek isterim. Fransızca yeryüzünde en çok konuşulan 9. dilken, internet üzerinde de en çok kullanılan 3. dildir. Dünya genelinde yaklaşık 900.000 Fransızca öğretmeni bulunmakta ve Fransızca 32 devletin resmi dili olarak kullanılmaktadır. Ayrıca Fransızca konuşan ülkeler dünya ticaretinin %19’unu gerçekleştirmektedirler. Ve son olarak da belki en önemli husus; uluslararası bir televizyon kanalı sıfatıyla TV5 dünya genelinde yaklaşık 220 milyon eve ulaşmaktadır.


Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (Türk Konseyi)

Fransızca Konuşan Ülkeler Topluluğu benzeri bir örgütlenme olan Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi’nin kökleri 1992 yılına dayanır. Türk Konseyi, 1992 yılından beri toplanan, “Türkçe Konuşan Devletler Devlet Başkanları Zirveleri“ sonucunda ortaya çıkan ortak siyasi irade üzerine kurulmuştur. Bu zamana kadar 10 Zirve gerçekleşmiş olup, bunlardan İstanbul’da düzenlenen 16 Eylül 2010 tarihli son Zirvede Konsey’in kuruluşu resmen ilan edilmiştir.

Konsey’e üye ülkeler Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan’dır. Türkmenistan ve Özbekistan Konsey’e üye olmamışlardır. Konsey bugünkü haliyle 110 milyona yakın bir nüfusa hitap etmektedir. Ayrıca yaklaşık olarak 3,800,000 km2’lik bir alana hakimdir. Halihazırda bulunan 4 üyesiyle 1 trilyon doların üstünde Gayri Safi Milli Hasıla’ya sahiptir.


Fransızca Konuşan Ülkeler Topluluğu ile Türk Konseyi’nin Benzerlikleri

İki yapı arasındaki benzerliklerden bazıları şunlardır:

• Frankofoni Parlamenter Meclisi Fransızca Konuşan Ülkeler Topluluğu’nun danışma meclisidir. Frankofoni Parlamenter Meclisi; parlamentoları yahut parlamentolararası kuruluşları temsil eden yetmiş sekiz üyeden oluşmaktadır.

Bu organa karşılık kabul edebileceğimiz yapı Konsey bünyesinde oluşturulan Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi’dir (TÜRKPA).

• Frankofoni Üniversite Ajansı, 1961 yılında Kanada Montréal‘de kurulmuştur. 94 farklı ülkeden 779 yükseköğretim ve araştırma kuruluşunu bünyesinde bir araya getiren bir birlik konumundadır.

Bu organa karşılık Türk Dünyası’nda benzer kabul edebileceğimiz bir yapı doğrudan bulunmamaktadır. Konsey bünyesinde ilişkili kurumlar arasın da sayılan Astana’da mukim Türk Akademisi, Frankofoni Üniversite Ajansı modeli örnek alınarak düzenlenebilir.

TASAM Yayınlarının "Türk Diasporası ve Türk Dünyası Vizyon 2023" isimli kitabından alınmıştır.
“Türk Diasporası ve Türk Dünyası Vizyon 2023“ e-kitabı için Tıklayınız
Bu içerik Marka Belgesi altında telif hakları ile korunmaktadır. Kaynak gösterilmesi, bağlantı verilmesi ve (varsa) müellifinin/yazarının adı ile unvanının aynı şekilde belirtilmesi şartı ile kısmen alıntı yapılabilir. Bu şartlar yerine getirildiğinde ayrıca izin almaya gerek yoktur. Ancak içeriğin tamamı kullanılacaksa TASAM’dan kesinlikle yazılı izin alınması gerekmektedir.

Alanlar

Kıtalar ( 5 Alan )
Aksiyon
 İçerik ( 2808 ) Etkinlik ( 228 )
Alanlar
TASAM Afrika 80 654
TASAM Asya 100 1130
TASAM Avrupa 23 658
TASAM Latin Amerika ve Karayip... 16 67
TASAM Kuzey Amerika 9 299
Bölgeler ( 4 Alan )
Aksiyon
 İçerik ( 1411 ) Etkinlik ( 56 )
Alanlar
TASAM Balkanlar 24 297
TASAM Orta Doğu 25 626
TASAM Karadeniz Kafkas 3 297
TASAM Akdeniz 4 191
Kimlikler ( 2 Alan )
Aksiyon
 İçerik ( 1307 ) Etkinlik ( 78 )
Alanlar
TASAM İslam Dünyası 58 786
TASAM Türk Dünyası 20 521
TASAM Türkiye ( 1 Alan )
Aksiyon
 İçerik ( 2063 ) Etkinlik ( 84 )
Alanlar
TASAM Türkiye 84 2063

ABD’nin Afganistan’dan çekilmesinin üzerinden dört yıl geçti. Kabil Havalimanı’ndaki kaos hâlâ hafızalarda taze: Askeri uçağın ardından koşan kalabalıklar, iniş takımlarına tutunan bedenler, her havalanan uçakta bir umudu yitiren insanlar… O günleri izleyen dünya ise çoktan başka gündemlere yöneldi....;

Türkiye’nin küresel yapay zeka (YZ) yönetişiminde belirleyici bir orta büyüklükte güç olarak ortaya çıkışı, potansiyeline ve yönetişim kapasitesinin stratejik olarak harekete geçirilmesine bağlıdır. Bu makalenin ikinci bölümü, Türkiye’nin teknik yetkinlikler, dış politika mimarisi, veri egemenliği g...;

Köprü Diplomasisinden Belirleyici Güce: Orta Güçlerin Yapay Zeka Jeopolitiğinde Yükselişi Yapay Zeka küresel güç paradigmalarını yeniden şekillendiriyor. Türkiye demografik yapısının avantajıyla, teknolojik kapasitelerini genişleterek ve eşsiz jeopolitik konumu ile diplomatik pozisyonunu güçlendi...;

Afrika kapsamlı uluslararası askerî stratejilerin Kıta’daki bölgesel güvenlik krizlerini beslediğine dair kaygılar dikkate alınmalıdır. Afrika‘nın, gerek genel olarak endüstrideki gerekse dar kapsamda savunma sanayiindeki mevcut sorunlar nedeniyle askerî kapasitesini gereği gibi güçlendirememesinin;...;

Tarihin tekrar eden kırılma çağlarında olduğu gibi, bugünün dünyası da bir küresel fetret devrinden geçiyor. Eski düzenin müesses mefhumları olan “liberal uluslararası düzen” ya da “kurallara dayalı sistem” birer boş ifadeye dönüşürken anlatının merkezinde yeni bir ikili yapı teşekkül ediyor: Bi...;

Bas van Bavel'in yakın zamanda yayınlanan "Görünmez el?: MS 500'den bu yana piyasa ekonomileri nasıl ortaya çıktı ve azaldı" (Oxford University Press, 2016, 330 sayfa), tüm önemli kitaplar gibi, Utrecht Üniversitesi'nde öğreten tanınmış bir ekonomi tarihçisi olan Van Bavel'in beş tarihi örnekle göst...;

11. İstanbul Güvenlik Konferansı’nın, TASAM MSGE tarafından “Savunma, Güvenlik ve İstihbarat Devrimi“ ana teması altında küresel katılımla 27-28 Kasım 2025 tarihinde Wish More Hotel Istanbul’da gerçekleşecek. Sınırlı sayıda dış katılım kabul edileceğinden son başvuru tarihi 4 Haziran olan Konferans ...;

Dünya Türk Forumu Akil Kişiler Kurulu Üyesi ve TDT Türk Devletleri Teşkilatı Kurucu Genel Sekreteri Halil Akıncı, Türk devletlerinin Güney Kıbrıs’a büyükelçi atamasının “ihanet“ değil, stratejik bir tercih olduğunu söyledi. Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Kurucu Genel Sekreteri, emekli büyükelçi Ha...;

Afrika 2063 Ağı | İstişare Toplantısı 3

  • 18 Haz 2025 - 18 Haz 2025
  • Çevrimiçi - 13.00

Millî Savunma ve Güvenlik Akademisi Sertifika Programı | 2024 Dönem 1

Millî Savunma ve Güvenlik Akademisi Sertifika Programları ile katılımcılara stratejik yönetim ve liderlik alanlarındaki yeniliklerin aktarılması, Türkiye ve dünyadaki gelişmeler ışığında ulusal ve uluslararası güvenlik stratejileri konularında çok yönlü analiz, sentez ve değerlendirmeler yapabilmelerine, çözüm önerileri, farkındalık ve gelecek öngörüleri geliştirmelerine destek sağlanması amaçlanıyor.

  • 20 Oca 2024 - 10 Şub 2024
  • İstanbul - Türkiye

11. İstanbul Güvenlik Konferansı (2025)

  • 27 Kas 2025 - 28 Kas 2025
  • Wish More Hotel Istanbul -
  • İstanbul -

10. İstanbul Güvenlik Konferansı (2024)

  • 21 Kas 2024 - 22 Kas 2024
  • İstanbul - Türkiye

Millî Savunma ve Güvenlik Akademisi Sertifika Programı | 2025 Dönem 1

Millî Savunma ve Güvenlik Akademisi Sertifika Programları ile katılımcılara stratejik yönetim ve liderlik alanlarındaki yeniliklerin aktarılması, Türkiye ve dünyadaki gelişmeler ışığında ulusal ve uluslararası güvenlik stratejileri konularında çok yönlü analiz, sentez ve değerlendirmeler yapabilmelerine, çözüm önerileri, farkındalık ve gelecek öngörüleri geliştirmelerine destek sağlanması amaçlanıyor.

  • 31 May 2025 - 28 Haz 2025
  • Cumartesileri 10.00-13.30 (Çevrimiçi) -
  • İstanbul - Türkiye

Millî Savunma ve Güvenlik Akademisi Sertifika Programı | 2023 Dönem 1

21. yüzyıl güvenlik sorunlarının dönüşümünü takip edebildiğimiz bir dönem olarak dikkat çekmektedir.

  • 11 Kas 2023 - 02 Ara 2023
  • Cumartesileri 10.00-13.30 (Çevrimiçi) -
  • İstanbul - Türkiye

Türkiye - AB İlişkilerinin 60. Yılı ve Geleceği Konferansı

  • 24 Eki 2023 - 24 Eki 2023
  • İstanbul Kent Üniversitesi Kağıthane Kampüsü -
  • İstanbul - Türkiye

Doğu Akdeniz Programı 2023-2025

  • 17 Tem 2023 - 19 Tem 2023
  • Sheraton Istanbul City Center -
  • İstanbul - Türkiye

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in hazırladığı “ABD Hegemonyasına Meydan Okuyan Çin’in Zorlu Virajı; Güney Çin Denizi” isimli stratejik raporu yayımladı.

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in hazırladığı “Küresel Rekabet Penceresinden Pasifik Adaları” isimli stratejik raporu yayımladı.

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in uzun araştırmalar sonunda hazırladığı “TEKNOLOJİK ÜRETİMDE BAĞIMSIZLIK SORUNU; NTE'LER VE ÇİPLER ÜZERİNDE KÜRESEL REKABET” isimli stratejik raporu yayımladı

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in hazırladığı “Sri Lanka’nın Çöküşüne Küresel Siyaset Çerçevesinden Bir Bakış” isimli stratejik raporu yayımladı.

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in hazırladığı “Çin-Japon Anlaşmazlığında Doğu Çin Denizi Derinlerdeki Travmalar” isimli stratejik raporu yayımladı.

Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi TASAM, Dr. Cengiz Topel MERMER’in uzun araştırmalar sonunda hazırladığı “MYANMAR; Büyük Oyunun Doğu Sahnesi” isimli stratejik raporu yayımladı

İngiltere’nin II. Dünya Savaşı sonrasında Hint Altkıtası’ndan çekilmek zorunda kalması sonucunda, 1947 yılında, din temelli ayrışma zemininde kurulan Hindistan ve Pakistan, İngiltere’nin bu coğrafyadaki iki asırlık idaresinin bütün mirasını paylaştığı gibi bıraktığı sorunlu alanları da üstlenmek dur...

Devlet geleneğimizde yüksek emsalleri bulunan Meritokrasi’nin tarifi; toplumda bireylerin bilgi, bilgelik, beceri, çalışkanlık, analitik düşünce gibi yetenekleri ölçüsünde rol almalarıdır. Meritokrasi din, dil, ırk, yaş, cinsiyet gibi özelliklere bakmaksızın herkese fırsat eşitliği sunar ve başarıyı...