KÜRESEL KAMU DİPLOMASİSİNDE TÜRK DİASPORASI:
2023 PERSPEKTİFİ
Küresel kamu diplomasisinde Türk diasporasının olası rolünü incelemeden önce oturum başlığında yer alan iki kavram (kamu diplomasisi ve diaspora) üzerinde durmak istiyorum.
Kamu diplomasisi amaçları, uygulama yöntem ve araçları bakımından farklı algılama ve anlamlandırmalar yaratması yüzünden birçok araştırmacı tarafından farklı biçimlerde tanımlanmaktadır. Bu bağlamda kamu diplomasisini anlamanın en iyi yolu kimin, kime, neden ve nasıl kamu diplomasisi uyguladığının tespit edilmesidir. Kamu diplomasisinin uygulayıcıları kamu diplomasisini yöneten/koordine eden kurum ile koordinasyon halinde sivil toplum kuruluşları, özel sektör, çıkar ve baskı grupları, diaspora, göçmenler, siyasi parti ve siyasi oluşumlar, muhatabı yabancı halklar, uygulanma nedeni tanıtma (aşina hale getirme vs.), etkileme (kabul edilme, kalpleri kazanma vs.) ve ikna (algıyı değiştirme, imaj ve marka oluşturma vs.), uygulanma şekli ise bilgi verme (kültür diplomasisi vs.) ve ilişki kurma (muhatabı dinleme vs.)’dır.
Kamu diplomasisi özellikle Soğuk Savaş sonrasında önem kazanmıştır. Uluslararası sistemin değişen yapısı, farklılaşan tehdit algılamaları, uluslararası aktörlerin çeşitlenmesi, ülkeler ve toplumlar arasındaki karşılıklı bağımlılık ve etkileşimin artması sonucunda iç ve dış politika ayrımının iyice ortadan kalkmasıyla kamuoylarının karar vericiler üzerindeki etkisinin daha da hissedilir hale gelmesi kamu diplomasisi yöntem ve araçlarının geliştirilmesine sebep olmuştur.
Öte yandan diaspora yukarıda da bahsi geçtiği gibi kamu diplomasisinin uygulayıcılarından biridir. Ancak diaspora kavramı da oldukça tartışılan ve araştırmacılar tarafından üzerinde uzlaşı sağlanamayan bir kavramdır.
Uluslararası Göç Örgütü diasporayı “vatanından ayrıldığı halde vatanıyla bağlarını sürdüren etnik ve ulusal toplum üyeleri“ şeklinde tanımlayarak birbirinden farklı özelliklere sahip oldukça büyük bir kitleyi diaspora kavramı içinde değerlendirmiştir. Bu durumda ele alacağımız konu açısından öncelikle bu çok geniş kitlenin farklı özelliklerini ortaya koyacak biçimde sınıflandırılmasını sağlayarak kamu diplomasisinin uygulanmasında üstlenecekleri rolleri ona göre incelemektir.
Bu çerçevede üç farklı diasporadan bahsedilebilir; tarihe dayalı diaspora (vatanları ile ataları vasıtasıyla kurulan bağa dayalı); geçici veya kalıcı yerleşikliğe dayalı diaspora (öğrenciler, iş adamları, serbest meslek sahipleri vs.) ve daha önce yurtdışında yerleşik olmaya dayalı diaspora (emekliler, eğitimini tamamlayıp dönenler vs.).
Tüm bu kavramsal açıklamalardan sonra küresel kamu diplomasisi bağlamında Türkiye’nin 2023 yılı temel hedeflerini de küresel boyutta Türkiye’nin çıkarlarına hizmet edecek biçimde bir ortam yaratmak, yabancı halklara kendini tanıtmak, onları ikna etmek ve etkilemek suretiyle olumlu bir imaj ve marka yaratmak olarak değerlendirirsek Türk diasporasının (yukarıda bahsi geçen özellikle ilk iki kategoride yer alan) bu anlamda rolünün oldukça önemli olacağı açıktır. Ancak diasporanın pozitif katkı sağlayabilmesi için öncelikle kamu diplomasisini yöneten/koordine eden kurumların diaspora ile birlikte hareket etmeyi kolaylaştıracak ve bu işbirliğini etkin kılacak biçimde bir strateji belirlemesi, bunun karşılığı olarak da diasporaların bulundukları ülkelerde varlıklarını hissettirebilecek şekilde işbirliği ve örgütlü hareket etmeleri gerekmektedir.
En basit haliyle diasporalar belli bir ülkede kamu diplomasisi kurumlarının o ülkenin dilini bilen kişiler olarak ihtiyaçlarına kolayca cevap verebilmeleri, hedef kitlenin belirlenmesi bağlamında söz konusu ülke içinde saha çalışması yapabilmeleri, kamuoyu ve beklentileri hakkında bilgi toplayabilmeleri, vatanları ile doğrudan ilişki kurabilmeleri (ticaret, turizm vs.) dolayısıyla önemli birer kamu diplomasisi uygulayıcılarıdırlar.
Ancak kamu diplomasisinin uzun vadeli etkileme, uzun vadeli ilişki kurma ve karşılıklı güven oluşturma boyutuna ulaşması temel amaçsa o durumda öncelikle kamu diplomasisini yöneten/koordine eden kurumların hedef ülkedeki diasporanın niteliklerini öğrenmesi ve bilmesi (kategorilere göre strateji belirleme), uygulamadaki hedef, öncelik ve araçları doğru şekilde belirlemesi ve bunu diasporaya iletebilmesi ve söz konusu diaspora ile paylaşılmış değerler ve amaçlar üzerinden ve sağlam bir kurumsal yapı inşa ederek koordinasyonu sağlaması gerekmektedir.
Bunun karşılığında diasporanın da ortak amaçlar (olayları kişileştirmeden) etrafında örgütlenebilmesi, sistematik bir etki yaratabilmek için ortak değerler üretebilmesi, söz konusu kamuoyuna karşı güvenilirliği (fanatik ve uzlaşmaz olmaması) öncellemesi ve yaptıklarını görünür kılacak etkinlikler (medyanın davet edilmesi, Türk günleri vs.) düzenlemesi önemlidir.
2023’e doğru ilerlerken Türkiye’de önemi yeni yeni anlaşılmaya başlanan kamu diplomasisinin, Türk diasporasının bulundukları ülkelerdeki kamuoylarını etkileme gücünün de farkına varılmasıyla daha etkin uygulanır hale geleceği kuvvetle muhtemeldir.
2023 PERSPEKTİFİ
Küresel kamu diplomasisinde Türk diasporasının olası rolünü incelemeden önce oturum başlığında yer alan iki kavram (kamu diplomasisi ve diaspora) üzerinde durmak istiyorum.
Kamu diplomasisi amaçları, uygulama yöntem ve araçları bakımından farklı algılama ve anlamlandırmalar yaratması yüzünden birçok araştırmacı tarafından farklı biçimlerde tanımlanmaktadır. Bu bağlamda kamu diplomasisini anlamanın en iyi yolu kimin, kime, neden ve nasıl kamu diplomasisi uyguladığının tespit edilmesidir. Kamu diplomasisinin uygulayıcıları kamu diplomasisini yöneten/koordine eden kurum ile koordinasyon halinde sivil toplum kuruluşları, özel sektör, çıkar ve baskı grupları, diaspora, göçmenler, siyasi parti ve siyasi oluşumlar, muhatabı yabancı halklar, uygulanma nedeni tanıtma (aşina hale getirme vs.), etkileme (kabul edilme, kalpleri kazanma vs.) ve ikna (algıyı değiştirme, imaj ve marka oluşturma vs.), uygulanma şekli ise bilgi verme (kültür diplomasisi vs.) ve ilişki kurma (muhatabı dinleme vs.)’dır.
Kamu diplomasisi özellikle Soğuk Savaş sonrasında önem kazanmıştır. Uluslararası sistemin değişen yapısı, farklılaşan tehdit algılamaları, uluslararası aktörlerin çeşitlenmesi, ülkeler ve toplumlar arasındaki karşılıklı bağımlılık ve etkileşimin artması sonucunda iç ve dış politika ayrımının iyice ortadan kalkmasıyla kamuoylarının karar vericiler üzerindeki etkisinin daha da hissedilir hale gelmesi kamu diplomasisi yöntem ve araçlarının geliştirilmesine sebep olmuştur.
Öte yandan diaspora yukarıda da bahsi geçtiği gibi kamu diplomasisinin uygulayıcılarından biridir. Ancak diaspora kavramı da oldukça tartışılan ve araştırmacılar tarafından üzerinde uzlaşı sağlanamayan bir kavramdır.
Uluslararası Göç Örgütü diasporayı “vatanından ayrıldığı halde vatanıyla bağlarını sürdüren etnik ve ulusal toplum üyeleri“ şeklinde tanımlayarak birbirinden farklı özelliklere sahip oldukça büyük bir kitleyi diaspora kavramı içinde değerlendirmiştir. Bu durumda ele alacağımız konu açısından öncelikle bu çok geniş kitlenin farklı özelliklerini ortaya koyacak biçimde sınıflandırılmasını sağlayarak kamu diplomasisinin uygulanmasında üstlenecekleri rolleri ona göre incelemektir.
Bu çerçevede üç farklı diasporadan bahsedilebilir; tarihe dayalı diaspora (vatanları ile ataları vasıtasıyla kurulan bağa dayalı); geçici veya kalıcı yerleşikliğe dayalı diaspora (öğrenciler, iş adamları, serbest meslek sahipleri vs.) ve daha önce yurtdışında yerleşik olmaya dayalı diaspora (emekliler, eğitimini tamamlayıp dönenler vs.).
Tüm bu kavramsal açıklamalardan sonra küresel kamu diplomasisi bağlamında Türkiye’nin 2023 yılı temel hedeflerini de küresel boyutta Türkiye’nin çıkarlarına hizmet edecek biçimde bir ortam yaratmak, yabancı halklara kendini tanıtmak, onları ikna etmek ve etkilemek suretiyle olumlu bir imaj ve marka yaratmak olarak değerlendirirsek Türk diasporasının (yukarıda bahsi geçen özellikle ilk iki kategoride yer alan) bu anlamda rolünün oldukça önemli olacağı açıktır. Ancak diasporanın pozitif katkı sağlayabilmesi için öncelikle kamu diplomasisini yöneten/koordine eden kurumların diaspora ile birlikte hareket etmeyi kolaylaştıracak ve bu işbirliğini etkin kılacak biçimde bir strateji belirlemesi, bunun karşılığı olarak da diasporaların bulundukları ülkelerde varlıklarını hissettirebilecek şekilde işbirliği ve örgütlü hareket etmeleri gerekmektedir.
En basit haliyle diasporalar belli bir ülkede kamu diplomasisi kurumlarının o ülkenin dilini bilen kişiler olarak ihtiyaçlarına kolayca cevap verebilmeleri, hedef kitlenin belirlenmesi bağlamında söz konusu ülke içinde saha çalışması yapabilmeleri, kamuoyu ve beklentileri hakkında bilgi toplayabilmeleri, vatanları ile doğrudan ilişki kurabilmeleri (ticaret, turizm vs.) dolayısıyla önemli birer kamu diplomasisi uygulayıcılarıdırlar.
Ancak kamu diplomasisinin uzun vadeli etkileme, uzun vadeli ilişki kurma ve karşılıklı güven oluşturma boyutuna ulaşması temel amaçsa o durumda öncelikle kamu diplomasisini yöneten/koordine eden kurumların hedef ülkedeki diasporanın niteliklerini öğrenmesi ve bilmesi (kategorilere göre strateji belirleme), uygulamadaki hedef, öncelik ve araçları doğru şekilde belirlemesi ve bunu diasporaya iletebilmesi ve söz konusu diaspora ile paylaşılmış değerler ve amaçlar üzerinden ve sağlam bir kurumsal yapı inşa ederek koordinasyonu sağlaması gerekmektedir.
Bunun karşılığında diasporanın da ortak amaçlar (olayları kişileştirmeden) etrafında örgütlenebilmesi, sistematik bir etki yaratabilmek için ortak değerler üretebilmesi, söz konusu kamuoyuna karşı güvenilirliği (fanatik ve uzlaşmaz olmaması) öncellemesi ve yaptıklarını görünür kılacak etkinlikler (medyanın davet edilmesi, Türk günleri vs.) düzenlemesi önemlidir.
2023’e doğru ilerlerken Türkiye’de önemi yeni yeni anlaşılmaya başlanan kamu diplomasisinin, Türk diasporasının bulundukları ülkelerdeki kamuoylarını etkileme gücünün de farkına varılmasıyla daha etkin uygulanır hale geleceği kuvvetle muhtemeldir.
_jpeg_674fc3b2-f844-4a45-ba8b-dd7980a15fce.jpeg "Afrika 2063 Ağı İstişare Toplantısı 2")
