Elliye yakın AB ve Afrikalı lider Malta’nın başkenti Valetta’da düzenlenen zirvede Afrika - Avrupa göç sorununu konuştu. AB’ne doğru olan bu insan hareketlenmesi adeta çağdaş bir kavimler göçü durumunu yansıtıyor. Bu hareketlenme bir boyutuyla Suriye ve Irak’taki iç savaşla ilgili. Fakat diğer yönleriyle bu siyasi karışıklığın ötesinde başka nedenler de var. Göç üzerinde daha derin etkileri olan bu nedenler AB ile Afrika liderlerini 11 Kasım 2015 tarihinde Malta’nın Valetta kentinde bir Afrika göç zirvesinde bir araya getirdi.
Bu toplantıdan Afrikalı liderleri çileden çıkaran çözüm önerileri çıktı. AB, göç bağlantılı sorunların çözümü için Afrika’ya yönelik 1.8 milyar avroluk bir fon oluşturulmasına karar verdi. Bunun karşılığında Afrika’dan isteği, mültecilik başvurusu reddedilmiş olan göçmenlerin geri alınmasını kolaylaştırmak ve belli noktalarda ‘filtreleme’ merkezleri kurularak iltica başvurularını buralarda değerlendirmek. Böylece göçün önüne kıtada geçmek. Tabii, sorunların kökünde başta AB’nin korumacı duvarları olmak üzere Çok Uluslu Şirketlerin kıtada kurmuş oldukları talan düzeninin yattığını bilen Afrikalı liderler, ayrılan fon miktarının ‘devede kulak’ olması nedeniyle zirveden daha köklü çözüm önerileri beklediklerini vurgulayarak ayrıldılar.
Aslında uzun süredir, göç etrafındaki trajedilerin dikkat merkezi Akdenizden, Türkiye ve Ege denize çevrilmişti. Yakın zaman öncesine kadar deniz kazaları, can kayıpları gibi detaylarla sık sık gündeme gelen Afrika kıtasından İtalya, Malta ve İspanya gibi AB ülkelerine yönelik göç pek duyulmaz olmuştu. Oysa Ege denizi merkezli göçe ek olarak Afrika – AB eksenli göç de aynı hızla devam ediyordu. Ek olarak Afrika’dan AB’ye göç coğrafi güzergâhlarına Orta-doğu, Türkiye rotasını da eklemişti. Ege adalarında ve özellikle Midilli’de şahit olduğumuz göçmen profili Afrikalıları da içine alan bir ırk ve etnik çeşitlilik göstermeye devam ediyor.
Biz de uzun zamandır ön plana çıkmayan AB’ne yönelik Afrikalı göç olgusunu tekrar duymuş olduk.
AB’ne ulaşmış olan bir milyon civarındaki göçmen kitlesinin yaklaşık dörtte biri Afrika kıtasından geliyor. Bu göçü diğer coğrafyalardan ayıran en önemli özellik bir takım kökten ve kalıcı etkiler sonucu ortaya çıkmış olması. İç savaş, insan hakları ihlalleri gibi, örneğin Afganistan, Irak, Suriye kaynaklı göçten farklı olarak Afrikalı göçünün ardında bu tür nedenlere ek olarak daha temelde yatan iktisadi, sosyal ve doğal nedenler var. Göçün ardında yatan bu tür kalıcı etkenlerin ortaya çıkarttığı alarm AB liderlerine bu konuyu daha ciddi ele almalarını dayattı.
Afrikalı liderler için ayrılan 1.8 milyar avro’luk fon, göçe neden olan tarımdaki üretim düşüklüğü, iktisadi izolasyon, dış ticaretteki eşitsiz rekabet koşullarının getirdiği iktisadi çöküş ve benzeri sorunları çözmek için yeterli değil. Afrikalı liderler kıtada, Libya’dan başlayarak Sahra-altı Afrikaya doğru siyasi istikrarsızlıkların, kıtayı ciddi şekilde etkisi altına alan Boko Haram, El Shabab, gibi örgütlerin getirdiği terörün, zayıflayan ve refleks gösterme kabiliyeti yitiren devletlerin, kıtlık ve bulaşıcı hastalıklarla mücadelenin önüne geçilmeden yapılan yardımların bir işe yaramayacağını ısrarla vurguladılar. Daha doğrusu bu tür sorunların yardım fonlarıyla çözülemeyeceğini sorunların çözümü için palyatif bir takım tedbirler yerine yapısal kalıcı çözüm yollarının bulunması gerektiğini vurguladılar. Bu sorunların tamamına yakının ise Afrika merkezli olmadığını ve Avrupa kökenli ÇUŞlerin talanı sonucu ortaya çıktığı bilinciyle tepki gösterdiler.
Afrikalı liderler belki de ilk kez bu tür bir toplantıya giderken göç hareketinin sadece kendilerinin değil ama artık bunun bir AB sorunu olduğunun bilincindeydiler. AB genelinde göç aleyhine hareketlenme Avrupa kimliğinin ne olduğu arayışı ve tartışmasına da yol açtı. Geçen sene Almanya’da göçmenleri yakmaya yönelik beşyüzün üzerinde saldırı olurken, Macaristan’da göçmen aleyhtarlığı bir devlet politikası haline geldi. En son Slovenya’nın Hırvatistan hududuna tel örgü çekmesi Hırvatların topraklarını bir oldubittiyle (fait accompli) işgal edildiği gerekçesiyle Slovenya’ya karşı harekete geçirdi. İsveç son yirmi senedir ilk kez sınır kontrollerini başlattı. Sınırların olmadığı bir AB projesinden bahsetmek artık mümkün görünmüyor.
Macaristan Başbakanı, göçün bir “kazan - kazan durumu“ yaratmadığını, “bunu ileri süren söylemin artık bastırılması gerektiğini, korkmadan yeni bir dille göçmen karşıtlığının gündeme getirilebileceğini“ ve “Avrupalı’ların da isteklerinin bu olduğunu“ dile getirdi. İngiltere Başbakanı David Cameron göçü durdurmak için sınır kontrollerinin arttırılması gerektiğini ve bunun için sınırlarda daha çok köpek bulundurulmasını çözüm olarak önerdi. Ayrıca AB göçü durdurmak için Frontex ismiyle bir sınır koruma gücü oluşturmaya karar vermişti.
Öte yandan AB göçe tam anlamıyla da karşı değil. Yaşlanan kıta Avrupa’nın genç ve dinamik nüfusa ihtiyacı var. Ancak AB burada kendi çıkarına olacak şekilde davranmak istiyor. Gelen herkesin alınması yerine nitelikli işgücü’ni seçmek ve ayıklayarak kabul etmek istiyor. Bu yüzden bir takım filtreleme noktaları oluşturmak istiyor. Burada Türkiye’nin önemli bir rol oynaması gerektiği görüşü hâkim. Almanya Başkanı Angela Merkel’in Türkiye’ye Ekim 2015’de yaptığı ziyarette gündeme getirdiği de buydu. AB bu tür kampların kurulması karşılığında Türklere uygulanan vize ile Türkiye’nin AB’ye tam üyelik başvurusunu bağlantılandırması AB’nin insan hakları ve insani yardımı hangi kalıplar çerçevesinde değerlendirebileceğini de ortaya çıkarıyor. Yaşanan tüm insanlık trajedisine karşılık, tekrar yerleştirme (relocation) programı çerçevesinde 2015 senesi için öngürülen yüzaltmış bin kişinin sadece yüzotuzunu yerleştirilebildi AB.
Beklenti, Türkiye’nin nitelikli işgücü özellikleri taşıyan göçmenlerin seçildiği kampları AB ile ortaklaşa kurması. Afrika’ya da örnek sağlayacak pilot çalışma olacak bu. Bu yüzden Valetta’daki zirvede Türkiye’nin adı sık sık telaffuz edildi. Önümüzdeki günlerde bu konuları kapsayan bir Türkiye – AB zirvesinin yapılabileceği de gündeme geldi Valetta’da. Avrupa’nın kimlik ve ruh arayışında Türklere düşen tarihi rol gene ön plana taşınırken, Türkiye böylesi bir zirvede vereceği cevapları insanlık adına çok iyi hazırlamalı.
Bu toplantıdan Afrikalı liderleri çileden çıkaran çözüm önerileri çıktı. AB, göç bağlantılı sorunların çözümü için Afrika’ya yönelik 1.8 milyar avroluk bir fon oluşturulmasına karar verdi. Bunun karşılığında Afrika’dan isteği, mültecilik başvurusu reddedilmiş olan göçmenlerin geri alınmasını kolaylaştırmak ve belli noktalarda ‘filtreleme’ merkezleri kurularak iltica başvurularını buralarda değerlendirmek. Böylece göçün önüne kıtada geçmek. Tabii, sorunların kökünde başta AB’nin korumacı duvarları olmak üzere Çok Uluslu Şirketlerin kıtada kurmuş oldukları talan düzeninin yattığını bilen Afrikalı liderler, ayrılan fon miktarının ‘devede kulak’ olması nedeniyle zirveden daha köklü çözüm önerileri beklediklerini vurgulayarak ayrıldılar.
Aslında uzun süredir, göç etrafındaki trajedilerin dikkat merkezi Akdenizden, Türkiye ve Ege denize çevrilmişti. Yakın zaman öncesine kadar deniz kazaları, can kayıpları gibi detaylarla sık sık gündeme gelen Afrika kıtasından İtalya, Malta ve İspanya gibi AB ülkelerine yönelik göç pek duyulmaz olmuştu. Oysa Ege denizi merkezli göçe ek olarak Afrika – AB eksenli göç de aynı hızla devam ediyordu. Ek olarak Afrika’dan AB’ye göç coğrafi güzergâhlarına Orta-doğu, Türkiye rotasını da eklemişti. Ege adalarında ve özellikle Midilli’de şahit olduğumuz göçmen profili Afrikalıları da içine alan bir ırk ve etnik çeşitlilik göstermeye devam ediyor.
Biz de uzun zamandır ön plana çıkmayan AB’ne yönelik Afrikalı göç olgusunu tekrar duymuş olduk.
AB’ne ulaşmış olan bir milyon civarındaki göçmen kitlesinin yaklaşık dörtte biri Afrika kıtasından geliyor. Bu göçü diğer coğrafyalardan ayıran en önemli özellik bir takım kökten ve kalıcı etkiler sonucu ortaya çıkmış olması. İç savaş, insan hakları ihlalleri gibi, örneğin Afganistan, Irak, Suriye kaynaklı göçten farklı olarak Afrikalı göçünün ardında bu tür nedenlere ek olarak daha temelde yatan iktisadi, sosyal ve doğal nedenler var. Göçün ardında yatan bu tür kalıcı etkenlerin ortaya çıkarttığı alarm AB liderlerine bu konuyu daha ciddi ele almalarını dayattı.
Afrikalı liderler için ayrılan 1.8 milyar avro’luk fon, göçe neden olan tarımdaki üretim düşüklüğü, iktisadi izolasyon, dış ticaretteki eşitsiz rekabet koşullarının getirdiği iktisadi çöküş ve benzeri sorunları çözmek için yeterli değil. Afrikalı liderler kıtada, Libya’dan başlayarak Sahra-altı Afrikaya doğru siyasi istikrarsızlıkların, kıtayı ciddi şekilde etkisi altına alan Boko Haram, El Shabab, gibi örgütlerin getirdiği terörün, zayıflayan ve refleks gösterme kabiliyeti yitiren devletlerin, kıtlık ve bulaşıcı hastalıklarla mücadelenin önüne geçilmeden yapılan yardımların bir işe yaramayacağını ısrarla vurguladılar. Daha doğrusu bu tür sorunların yardım fonlarıyla çözülemeyeceğini sorunların çözümü için palyatif bir takım tedbirler yerine yapısal kalıcı çözüm yollarının bulunması gerektiğini vurguladılar. Bu sorunların tamamına yakının ise Afrika merkezli olmadığını ve Avrupa kökenli ÇUŞlerin talanı sonucu ortaya çıktığı bilinciyle tepki gösterdiler.
Afrikalı liderler belki de ilk kez bu tür bir toplantıya giderken göç hareketinin sadece kendilerinin değil ama artık bunun bir AB sorunu olduğunun bilincindeydiler. AB genelinde göç aleyhine hareketlenme Avrupa kimliğinin ne olduğu arayışı ve tartışmasına da yol açtı. Geçen sene Almanya’da göçmenleri yakmaya yönelik beşyüzün üzerinde saldırı olurken, Macaristan’da göçmen aleyhtarlığı bir devlet politikası haline geldi. En son Slovenya’nın Hırvatistan hududuna tel örgü çekmesi Hırvatların topraklarını bir oldubittiyle (fait accompli) işgal edildiği gerekçesiyle Slovenya’ya karşı harekete geçirdi. İsveç son yirmi senedir ilk kez sınır kontrollerini başlattı. Sınırların olmadığı bir AB projesinden bahsetmek artık mümkün görünmüyor.
Macaristan Başbakanı, göçün bir “kazan - kazan durumu“ yaratmadığını, “bunu ileri süren söylemin artık bastırılması gerektiğini, korkmadan yeni bir dille göçmen karşıtlığının gündeme getirilebileceğini“ ve “Avrupalı’ların da isteklerinin bu olduğunu“ dile getirdi. İngiltere Başbakanı David Cameron göçü durdurmak için sınır kontrollerinin arttırılması gerektiğini ve bunun için sınırlarda daha çok köpek bulundurulmasını çözüm olarak önerdi. Ayrıca AB göçü durdurmak için Frontex ismiyle bir sınır koruma gücü oluşturmaya karar vermişti.
Öte yandan AB göçe tam anlamıyla da karşı değil. Yaşlanan kıta Avrupa’nın genç ve dinamik nüfusa ihtiyacı var. Ancak AB burada kendi çıkarına olacak şekilde davranmak istiyor. Gelen herkesin alınması yerine nitelikli işgücü’ni seçmek ve ayıklayarak kabul etmek istiyor. Bu yüzden bir takım filtreleme noktaları oluşturmak istiyor. Burada Türkiye’nin önemli bir rol oynaması gerektiği görüşü hâkim. Almanya Başkanı Angela Merkel’in Türkiye’ye Ekim 2015’de yaptığı ziyarette gündeme getirdiği de buydu. AB bu tür kampların kurulması karşılığında Türklere uygulanan vize ile Türkiye’nin AB’ye tam üyelik başvurusunu bağlantılandırması AB’nin insan hakları ve insani yardımı hangi kalıplar çerçevesinde değerlendirebileceğini de ortaya çıkarıyor. Yaşanan tüm insanlık trajedisine karşılık, tekrar yerleştirme (relocation) programı çerçevesinde 2015 senesi için öngürülen yüzaltmış bin kişinin sadece yüzotuzunu yerleştirilebildi AB.
Beklenti, Türkiye’nin nitelikli işgücü özellikleri taşıyan göçmenlerin seçildiği kampları AB ile ortaklaşa kurması. Afrika’ya da örnek sağlayacak pilot çalışma olacak bu. Bu yüzden Valetta’daki zirvede Türkiye’nin adı sık sık telaffuz edildi. Önümüzdeki günlerde bu konuları kapsayan bir Türkiye – AB zirvesinin yapılabileceği de gündeme geldi Valetta’da. Avrupa’nın kimlik ve ruh arayışında Türklere düşen tarihi rol gene ön plana taşınırken, Türkiye böylesi bir zirvede vereceği cevapları insanlık adına çok iyi hazırlamalı.
