Afrika ülkelerinin yüzde 35’inin enerji sorunu var. En büyük problem elektrik kesintileri şeklinde ortaya çıkıyor. Enerjide büyük oranda dışa bağımlı Afrika ülkeleri çareyi yeraltı kaynaklarında arıyor.
Afrika kıtasının en büyük sorunlarından başında enerji geliyor. Elektrik ise bu sorunların başını çekiyor. Kıta genelinde yaklaşık 600 milyon kişiye elektrik ulaştırılamıyor. Bu oran, 1 milyar iki yüz milyon kişinin yaşadığı kıtada nüfusun neredeyse yarısına tekabül ediyor. Afrika ülkelerinin tamamı, Güney Afrika hariç enerjide dışa bağımlıdır.Kıtanın enerji ihtiyacının önemli bir bölümü, ABD, Çin, Fransa, Japonya, Hindistan, Brezilya, Kanada gibi ülkelerden karşılanıyor. Bu bağımlılığın en önemli nedenleri arasında hükümetlerin yetersiz ekonomi politikaları, başta rüzgâr, su ve güneş gibi doğal enerji kaynaklarından yeterince faydalanılamaması olarak gösteriliyor.
Afrika kıtası aslında enerji kaynakları bakımından oldukça zengin bir kıtadır. Güney Afrika, Botsvana, Zimbabve gibi Güney Afrika ülkelerinde kömür başlıca enerji kaynağı. Tanzanya ve Mozambik'te ise doğalgaz en önemli enerji kaynağı olmasına rağmen, yeterince fayda sağlamıyor. Afrika kıtası fosil kaynakları bakımından da zengin ülkeleri barındırıyor. Demokratik Kongo Cumhuriyeti Gabon, Kamerun gibi Afrika ülkeleri son zamanlarda fosil kaynaklara yönelmeye başladı.
Afrika’da enerji sorununun son yıllarda hızla artmasının nedeni olarak hızlı şehirleşme gösteriliyor. Senegal, Kenya, Nijerya, Güney Afrika, Etiyopya, Tanzanya en fazla enerji tüketimi olan ülkeler. 20 yıl önce Afrika’da şehirleşme oranı yüzde 37 iken şimdilerde bu oran yüzde 56'ya yükseldi. 2030'da yüzde 64’e, 2050’de ise yüzde 81’e ulaşacağı tahmin ediliyor.
Daha önceki yıllarda Afrika nüfusunun yalnız üçte biri başta elektrik enerjisi olmak üzere enerjiye ihtiyaç duyarken, şimdilerde üçte ikisi düzenli elektrik enerjisine ihtiyaç duyuyor. Şehirlerde enerji talebinin artması sorunları da beraberinde getiriyor.
Şehirleşmeye bağlı olarak başta elektrik ve petrol olmak üzere enerji ihtiyacı katlanarak artıyor. Bunun en önemli örneği 160 milyonluk nüfusa sahip Nijerya. 20 yıl önce Nijerya Güney Afrika’nın tükettiğinden yüzde 20 daha az enerji harcarken, şimdilerde tek başına Lagos şehri Senegal'in toplam harcadığı enerjiden daha fazla enerji tüketiyor.
HÜKÜMETLER ÇÖZÜM ARAYIŞINDA
Afrika, enerji sorununu çözmek adına son yıllarda önemli adımlar atıyor. Tanzanya, Kenya, Uganda, Gana, Mozambik ve Güney Afrika enerji açığını azaltmak için bir dizi çalışmaya girişti. Güney Afrika, rüzgâr ve dalga gücünden yaralanmaya çalışırken, Mozambik ve Tanzanya doğalgazı enerji üretiminde kullanmaya başladı.
Stallenbosh Üniversitesi'nden Prof. Dr. Alan Brent, üç yıllık bir süreçte Güney Afrika’da elektrik başta olmak üzere birçok enerji sorununun yenilenebilir enerji yoluyla çözülebileceğini söyledi. Alan Brent şu ifadeleri kullandı:
“Son zamanlarda kıta genelinde enerji alanında önemli adımlar atılıyor. Güney Afrika hükümetinin ve enerji şirketlerinin enerji tüketimindeki açığı gidermek için yenilenebilir enerjiye yatırım yapmaları önemli bir gelişme. Hükümete bağlı enerji ve endüstriyel araştırma konseyi, yenilenebilir enerjiye 9 milyar rand yani 736 milyon dolar ayırdı. 7 ay ve 3 yıllık dönemlerde yeni enerji santralleri kurulabilecek. Dikkat çeken bir gelişme de ülkenin büyük kömür üreticilerinin de bu projeye yönelmiş olmaları. Tanzanya, Mozambik, Namibya gibi Güney Afrika ülkeleri yeni gaz alanları açıyor ve doğalgazı enerji üretiminde kullanmaya başlıyorlar. Afrika’nın kısa sürede kömür enerjisinden doğalgaz ve yenilenebilir enerjiye geçeceğini düşünüyorum.
Örneğin Kenya bu alanda önemli bir başarı sağladı. Kenya’da elektriğin yüzde 25’i yenilenebilir enerji ve doğalgazdan sağlanıyor. Afrika’da yeni bir enerji pazarı oluşuyor diyebiliriz. Bu pazar şimdilik küresel güçlerin kontrolünde olsa da, yerli üreticilerin güçlendirilmesinin gerektiği bir gerçektir. Afrika’da yerli üreticiler enerji piyasasında söz sahibi olabilirse istihdam başta olmak üzere birçok sorunun çözülmesinde enerji yatırımları başat bir rol oynayabilir."
Profesör Alan Brent Güney Afrika'da yenilenebilir enerji çalışmalarının umut verici olduğunu söylerken, Güney Afrika’nın, diğer Brics üyesi ülkeler Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin ile enerji üretiminde yakın bir işbirliği içinde olduğunu belirtti. Brent sözlerine şu ifadelerle devam etti:
"Güney Afrika son dönemde Brezilya, Hindistan, Çin gibi ülkelerle enerji geliştirme programları hazırlarken Rusya ile de nükleer enerji işbirliği anlaşması yaptı. Yakın gelecekte Güney Afrika'nın önemli bir enerji pazarı olacağı görülüyor. Özellikle sahra altı Afrika ülkelerinin enerji pazarının Güney Afrika olacağını söylemek mümkündür. Mozambik gibi ülkelerin enerji piyasası bile Güney Afrika’dan yönlendiriliyor. Bu ülkemiz ve kıta açısından sevindirici bir gelişme. Şu anda Güney Afrika’da enerji alanında bir devlet teşekkülü olan ESKOM var. ESKOM enerji piyasasında merkezi bir role sahip, bir kamu şirketi olan ESKOM’da Çin modeli takip ediliyor. Fakat yakın zamanda ESKOM'da bazı değişimlere girecek. ESKOM kısa zamanda Güney Afrika'daki özel sektörün enerjideki payını artırmak için enerji işletim pazarından çekilecek enerji transferine ağırlık verilecek. Bu değişim sadece Güney Afrika için değil, Afrika'nın siyasi yapısı açısından da büyük bir adım."
Afrika Kalkınma Bankası'nın enerji yatırımlarını kredi vererek desteklemesinin önemli bir adım olduğunu söyleyen alan Brent, Afrika'da enerji alanında daha yüksek yoğunluklu bir rekabet yaşanacağını, bunun da fiyatları aşağı indireceğini söylerken, sözlerini şu şekilde sürdürdü:
“Afrika Kalkınma Bankası enerji yatırımı yapacak bir şirkete 200 milyon dolarlık kredi veriyor. Bu kredilerin alınması demek Afrika genelinde birçok Afrika şirketinin enerjiye bir yatırım aracı olarak yönelmesi demek. Afrika'da yakın gelecekte enerji fiyatlarının daha da ucuzlayabileceğini, kırsal alanlara da elektrik başta olmak üzere altyapı hizmetlerinin ulaştırılabileceği anlamına geliyor bu.“
Kaynak: Kuzey Haber Ajansı (kuzeyhaberajansi.com.tr)
Yazının devamı için lütfen aşağıdaki bağlantıyı kullanınız.
