Orta Asya’nın Demokrasi Adası Kırgızistan’da Devlet Başkanlığı Seçimleri

23 Temmuz 2009 tarihinde Kırgızistan’da 5. kez Devlet Başkanı seçilecek. Bu seçimde en şanslı adayın halen Devlet Başkanlığı görevini sürdüren Kurmanbek Bakiyev olacağına kesin gözüyle bakılıyor. Başkanlık koltuğu için ise 6 aday yarışacak.

Kurmanbek Bakiyev, 2005’in Mart ayında halk tarafından devrilen Askar Akayev’in yerine Devlet Başkanı olarak seçilmişti. 2005’ten bu yana Kırgızistan’da büyük ekonomik ve siyasi reformlara imza atan Bakiyev, dış politikada da tutarlı bir siyaset yürütmektedir. Küresel krize rağmen, Orta Asya’nın en zayıf ekonomisi olan Kırgızistan ekonomisini canlı tutabildiğini ve bu süreci en az kayıpla atlatabildiğini ifade etmek mümkündür.

Ana mesleği tıp doktoru olan Cenişbek Nazaraliyev’in BDT ülkelerinde de tıp alanında gösterdiği başarılarıyla tanınmasına rağmen, siyasi alanda seçmenlerden Devlet Başkanlığı için yeterli oy alamayacağı da iddialar arasında yer almaktadır.

Bir diğer aday Temir Sariyev, Ak Şumkar Partisi Başkanı olup, 2005 yılında eski Devlet Başkanı Akayev’in devrilmesinde büyük rol oynamıştır.

Dördüncü aday olan Nurlan Motuyev Coomart Hareketi’nin başında bulunmakta ve ayrıca Kırgızistan Müslümanlar Birliği Eşbaşkanlığı görevini yürütmektedir.

“Asla Yılmayacaksın“ sloganıyla seçime katılan tek kadın aday Toktayim Ümeteliyeva ise Sivil Toplum Örgütleri Birliği ve Hükümetsel Olmayan Ticari Kuruluşlar Başkanı olup, birçok ilmi ve siyasi eser yazarıdır.

Muhalefet partileri Birleşmiş Halk Hareketi (BHH) adına ortak aday olarak katılan Almazbek Atambayev, Sosyal Demokrat Parti lideridir. Aralık 2008 tarihinde 12 muhalif hareket ve 7 siyasi parti Birleşmiş Halk Hareketi adıyla birleşerek, Devlet Başkanı Bakiyev’in görevinden istifa etmesi çağrısında bulunmuştur. BHH’nın seçim sloganı da “Bakiyev’siz Seçim!“dir.

“Norma“ adlı Kırgız sosyal araştırmalar merkezinin seçimle ilgili yaptırdığı anketlere göre, Kurmanbek Bakiyev’in oy oranı %61,5, Almazbek Atambayev’ın oy oranı % 7,88, Temir Sariyev’in oy oranı %6,08, Cenişbek Nazaraliyev’in %1,5, Nurlan Motuyev’in ise 0,5 olup, Toktayim Ümeteliyeva yapılan anketlerde isminin yer almasına rağmen, seçmenler tarafından hiç oy alamayan tek adaydır. Anket verilerinden de anlaşılacağı üzere, şeffaf ve demokratik seçim sağlandığı halde mevcut Devlet Başkanı ve tekrar aday olan Bakiyev’in en büyük rakibi Almazbek Atambayev olacaktır.

Kırgızistan’daki Devlet Başkanlığı seçimleri yabancı devletler, uluslararası örgütler ve gözlemciler tarafından da dikkatle izlenmektedir.

Bişkek’teki Manas Havaalanı’nı ABD Hava Kuvvetlerine askeri amaçlar dışında yük transiti için tekrar açma, son dönemlerde yaşanılan sıkı işbirliği sonucunda Rusya’nın Kırgızistan’a yapmış olduğu büyük yatırım ve karşılıksız yardım vb. konular büyük devletlerin de ilgi kapsamında bulunmaktadır.18 Ağustos 2009 tarihinde ABD Hava Kuvvetlerinin Manas Havaalanı’nı terk etmesi beklenmektedir. Ancak kısa bir süre önce Kırgızistan Dışişleri Bakanı Kadırbek Sarbayev’in basın açıklamasında belirttiği gibi, Kırgız topraklarının Afganistan’a askeri amaçlar dışında yük transitinde kullanılması hususunda ABD yönetimiyle Kırgız devleti arasında müzakereler devam etmektedir. Bir diğer yandan Rusya da Kırgızistan’daki ABD varlığını zayıflatmak ve kendi konumunu güçlendirmek amacıyla ülkeye 2009’un Şubat ayında 2 milyar ABD doları tutarında kredi vermiş ve 150 milyonluk maddi destek sağlamıştır.

Bu konularla ilgili yeni ve nihai kararların alınması ve yeni değişikliklerin yapılmasında söz sahibi olacak yeni Kırgız Devlet Başkanı seçimleri bu sebeple çok büyük önem arz etmektedir.